Kyrkjekaffi i Mållagssalen sundag 26. mai

Sidan 2010 har det vore samarbeid mellom domkyrkja og Mållaget i Kristiansand om ei nynorsk gudsteneste i året. Sokneprest Aud Sunde Smemo er svært positiv til nynorsk, og ho syter for at liturgien og salmane denne sundagen er på nynorsk.

I Mållagssalen var det dekka til 40 personar, men det var altfor lite. Me vart nærare 60 etterkvart. 

Kjellaug Kvalsvik ynskte velkomen og kom inn på at i 1909 var det eit stort målstemne med nynorsk gudsteneste og felekappleik for bispedømet. I 1914 kunne laget ynskje biskop Bernt Støylen velkomen til byen, og det er i år 110 år sidan. Bernt Støylen, også sunnmøring som Kjellaug, var ein aktiv bidragsytar til Mållaget. Støylen vart seinare pådrivar i ei salmeboknemnd sett ned av Det Norske Samlaget, og her arbeidde han saman med Anders Hovden og Peter Hognestad.

Solist i kyrkja denne sundagen var Bente Ringøen Hegen, og fleire ynskte at ho også skulle synge under kyrkjekaffien, noko ho gjorde til stor glede for oss som var der.

Inga Lauvdal, nestleiar i Mållaget, takka for frammøtet og ynskte alle velkomen til kulturkveldar utover hausten - både i Mållaget og BUL.

Nynorsk gudsteneste i domkyrkja og kyrkjekaffi i Mållagssalen etterpå er ein triveleg tradisjon som båe partar gjerne vil halde på.

Solveig Lima

Minnetale og kransnedlegging

Hallvor Brunstad, leiaren i Mållaget i Kristiansand, heldt ein svært bra tale der han fekk godt fram kva vi har å takke Jørgen Løvland for:

Tale til ære for Jørgen Løvland, 17. mai 2024

Jørgen Løvland vart fødd i Evje i 1848. Dette var året då revolusjonære faklar for over Europa. Likevel vart ikkje Løvland nokon revolusjonær: Han var ein pragmatisk mann som kunne inngå kompromiss når han måtte. Men det var tre ting han stod fast på: norsk fridom, norsk sjølvstende og norsk språk.

Løvland kom frå ein familie med rikeleg intellektuell kapital, men mindre økonomisk kapital. Sjølv om Løvland var evnerik, hadde familien berre råd til eitt års utdanning for han, der han utdanna seg til lærar. Etter å ha jobba som lærar, fekk han jobb som avisredaktør i Kristiansand. Løvland utmerkte seg i det politiske livet gjennom avisa, og han vart valt inn på Stortinget i 1885 for Venstre.

På Stortinget hamna han i strid med sitt eige parti i spørsmålet om gasje til ein forfattar som mange meinte ikkje var god nok. Løvland ville gi gasje, medan partiet sa nei. Forfattaren var Alexander Kielland, og her må vi kunne seie at Løvland fekk rett.

Det rasa to harde kampar på 1800-talet i Noreg, nemleg språkstriden og konsulatsaka. Den første var mellom nordmenn, og den andre var mellom Noreg og Sverige.

Språkstriden handla om kva slags språk som skulle skrivast i Noreg. Den gode professor P. A. Munch kalla ein gong norsk for eit "bondespråk", eit slags vulgærmål som ikkje kunne måle seg med det danske "kulturspråket". Løvland var derimot ein motstandar av språklege fordommar og heldt fast at det eine ikkje var finare enn det andre, men at norsk var norsk, og dansk var dansk: Løvland var her på linje med både Ivar Aasen og Knud Knudsen, som hadde meint at språket i Noreg skulle vere norsk.

Pragmatikaren Løvland var dessutan med på forhandlingar om norsk sjølvstende etter at konsulatsaka hadde gått over i politisk krise. Høgresida i Sverige ville ha krig mot Noreg. Det var ikkje revolusjonær glød, men forståing og fornuftige kompromiss som skapte ei minneleg løysing der ein vann norsk sjølvstende. Ein krig mellom broderfolk vart på denne måten unngått, og Løvland vart Noregs første utanriksminister i 1905. I 1907-1908 vart han statsminister.

Jørgen Løvland lærte oss at kamp mot fordommar er ein føresetnad for likeverd, og utan likeverd er det umogeleg å skape samhald. Med samhald og pragmatisme sikrar ein også fridom og sjølvstende.

Då Jørgen Løvland døydde i 1922, var det siste han sa: "Hald saman!"

Når vi ser feiringa av 17. mai i dag, med alle tunge stridsspørsmål lagde bak oss, er folkefesten den 17. mai, i ånda til Jørgen Løvland, det finaste uttrykket for samhald som finst.

Gratulerer!